ભારતના ઈતિહાસમાં 23મી માર્ચનો દિવસ હંમેશા માટે અમર રહેશે. વર્ષ 1931માં આજના દિવસે જ ભગત સિંહ, શિવરામ રાજગુરૂ અને સુખદેવ થાપરે દિલમાં આઝાદીનું સપનું વસાવીને હસતા મોઢે ફાંસીને ફંદાને ચૂમી લીધો હતો. ભગત સિંહે ફાંસીના અમુક કલાકો પહેલા પોતાના સાથીઓને એક અંતિમ પત્ર લખ્યો હતો. તેમના હૃદયમાં ફાંસીના ડરને લઈ જરા પણ થડકાર નહોતો. દિલમાં હતી માત્ર દેશની આઝાદી માટે સર્વસ્વ ન્યોચ્છાવર કરી દેવાની એક ઉત્કટ ભાવના. અંગ્રેજો દ્વારા ફાંસી પર લટકાવવામાં આવ્યા ત્યાર બાદ ભગત સિંહ, સુખદેવ અને રાજગુરૂ હંમેશા માટે અમર થઈ ગયા અને ભગત સિંહે લખેલો તે અંતિમ પત્ર દેશવાસીઓ માટે ઈન્કલાબનો અવાજ બની ગયો.
ભગતસિંહે ભારતના સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. તેમને જોઈને ઘણા લોકોએ ક્રાંતિકારી માર્ગ અપનાવ્યો. જો કે, ઘણા લોકો ભગતસિંહ સાથે સહમત ન હતા. પરંતુ ઘણા લોકોએ ભગતસિંહને પણ સમર્થન આપ્યું હતું. આવી સ્થિતિમાં ચાલો જાણીએ ભગત સિંહ સાથે જોડાયેલા કેટલાક અજાણ્યા તથ્યો.
- જ્યારે ભગતસિંહના માતા-પિતાએ તેમના પર લગ્ન માટે દબાણ કર્યું, ત્યારે તેઓ ઘર છોડીને કાનપુર ચાલ્યા ગયા. તેમણે કહ્યું હતું કે જો તે ગુલામ ભારતમાં લગ્ન કરશે તો તેની કન્યાનું મૃત્યુ થશે. આ રીતે, તેઓ પાછળથી હિન્દુસ્તાન સોશ્યલિસ્ટ રિપબ્લિકન એસોસિએશનમાં જોડાયા.
- જલિયાવાલા બાગ હત્યાકાંડથી ભગતસિંહ એટલા નારાજ હતા કે તેમણે સ્થળની મુલાકાત લેવા માટે શાળાને બંક પણ કર્યો હતો. કોલેજમાં તેઓ એક મહાન અભિનેતા હતા.
- ભગતસિંહે સુખદેવ સાથે મળીને લાલા લજપત રાયના મૃત્યુનો બદલો લેવાનું આયોજન કર્યું અને લાહોરમાં પોલીસ સુપરિન્ટેન્ડેન્ટ જેમ્સ સ્કોટની હત્યા કરવાનું કાવતરું ઘડ્યું. જો કે, ખોટી ઓળખના કારણે, મદદનીશ પોલીસ અધિક્ષક જોન સોન્ડર્સને ગોળી મારી દેવામાં આવી હતી.
- જન્મથી શીખ હોવા છતાં ભગતસિંહે દાઢી મુંડાવી અને વાળ કપાવ્યા. તેમણે આવું એટલા માટે કર્યું કે જ્હોન સોન્ડર્સની હત્યા માટે તેમની ધરપકડ દરમિયાન કોઈ તેમને ઓળખી ન શકે. તેઓ લાહોરથી કલકત્તા ભાગવામાં સફળ રહ્યા હતા.
- એક વર્ષ પછી, ભગતસિંહ અને બટુકેશ્વર દત્તે દિલ્હીના સેન્ટ્રલ એસેમ્બલી હોલમાં બોમ્બ ફેંક્યા અને ‘ઇન્કલાબ ઝિંદાબાદ!’ના નારા લગાવ્યા. તેમણે આ સમયે તેમની ધરપકડનો વિરોધ કર્યો ન હતો.
- જ્યારે પોલીસે ભગત સિંહની ધરપકડ કરી અને તેમની પૂછપરછ શરૂ કરી, ત્યારે જ તેમને ખબર પડી કે એક વર્ષ પહેલા જ્હોન સોન્ડર્સની હત્યામાં ભગત સિંહનો હાથ હતો.
- તેમના ટ્રાયલ સમયે, ભગતસિંહે કોઈ બચાવની ઓફર કરી ન હતી. તેમણે આ તકનો ઉપયોગ ભારતની આઝાદીના વિચારનો પ્રચાર કરવા માટે કર્યો.
- ભગતસિંહને 7 ઓક્ટોબર 1930ના રોજ મૃત્યુદંડની સજા સંભળાવવામાં આવી હતી, જે તેમણે હિંમતથી સાંભળી હતી. જેલમાં તેમના રોકાણ દરમિયાન, તેમણે વિદેશી મૂળના કેદીઓ માટે સારી સારવારની નીતિ સામે ભૂખ હડતાલ કરી હતી.
- ભગતસિંહને 24 માર્ચ 1931ના રોજ ફાંસી આપવાની હતી. પરંતુ તેના 11 કલાક પહેલા 23 માર્ચ 1931ના રોજ સાંજે 7.30 કલાકે જ ફાંસી આપવામાં આવી હતી. એવું કહેવાય છે કે કોઈ મેજિસ્ટ્રેટ ફાંસીની દેખરેખ રાખવા તૈયાર ન હતા.
- ફાંસીના સમય વિશે એવું કહેવાય છે કે તે સમયે ભગતસિંહના ચહેરા પર સ્મિત હતું અને તેમણે અંગ્રેજ સરકાર વિરુદ્ધ નારા લગાવતા ફાંસી પર ચુંબન કર્યું હતું.
જે દિવસે ત્રણેય ક્રાંતિવીરોને ફાંસી અપાવાની હતી તે દિવસે પણ તેઓ હસી રહ્યા હતા. ત્રણેય એકબીજાને ગળે મળ્યા હતા. તે દિવસે જેલમાં બંધ તમામ કેદીઓની આંખો ભીંજાઈ હતી. ત્રણેયને ફાંસી પહેલા સ્નાન કરાવીને વજન કરવામાં આવ્યું હતું. સજાના એલાન બાદ ભગત સિંહનું વજન વધી ગયું હતું. અંતે ત્રણેય હસીને ફાંસીના ફંદાને ચૂમ્યા અને દેશની આઝાદી માટે પોતાની જાતને ન્યોચ્છાવર કરી દીધી.