દેશમાં આજથી ૩ નવા ક્રિમિનલ કાયદા લાગુ થશે

આખા દેશમાં આજથી એટલે કે સોમવારથી ત્રણ નવા ફોજદારી કાયદા અમલમાં આવ્યા છે. આ ત્રણ કાયદા લાગુ થયા બાદ ભારતની ન્યાય વ્યવસ્થામાં મોટો ફેરફાર થવા જઈ રહ્યો છે. અત્યાર સુધી દેશમાં ભારતીય દંડ સંહિતા, ફોજદારી કાર્યવાહી સંહિતા અને ભારતીય પુરાવા અધિનિયમ ૧૮૭૨ સક્રિય હતા, પરંતુ હવે તેમનું સ્થાન ભારતીય ન્યાયિક સંહિતા, ભારતીય નાગરિક સંરક્ષણ સહાય, ભારતીય પુરાવા અધિનિયમ દ્વારા લેવામાં આવ્યું છે.

કોઈ મૂંઝવણ નથી, અહીં બધું જાણો

તમે તરત જ સૌથી મહત્વપૂર્ણ ફેરફાર જોશો. ઝીરો એફઆઈઆર, એસએમએસ દ્વારા ઈલેક્ટ્રોનિક રીતે કોઈને સમન્સ મોકલવું, પોલીસ ફરિયાદની ઓનલાઈન નોંધણી, આ બધું નવો કાયદો લાગુ થતાં જ થઈ જશે. અત્યાર સુધી, જ્યારે પણ કોઈ જઘન્ય અપરાધ થયો હતો, ત્યારે ગુનાના સ્થળે વિડિયોગ્રાફી ફરજિયાત નહોતી. આ માટે કોઈ મજબૂરી ન હતી, પરંતુ નવો કાયદો લાગુ થયા બાદ આ પણ ફરજિયાત બનવા જઈ રહ્યું છે.

અત્યારે દરેકના મનમાં સવાલ એ છે કે ત્રણેય કાયદાના અમલ પછી ખરેખર શું ફેરફારો થવાના છે. તો ચાલો અમે તમને સરળ ૧૦ મુદ્દાઓમાં સમજાવીએ કે આ ત્રણ નવા કાયદાઓને કારણે કયા મોટા ફેરફારો થવાના છે.

• નંબર ૧ – ફોજદારી કેસોમાં આપવામાં આવતા તમામ નિર્ણયોમાં, પહેલા પ્રથમ સુનાવણી પછી નિર્ણય આપવામાં ૬૦ દિવસ જેટલો સમય લાગતો હતો, પરંતુ હવે આ સમયગાળો ૪૫ દિવસનો થવા જઈ રહ્યો છે એટલે કે ૧૫ દિવસનો ઘટાડો.

• નંબર ૨ – જ્યારે પણ બળાત્કાર પીડિતાની તબીબી તપાસ કરવામાં આવે છે, ત્યારે તેનો રિપોર્ટ દરેક કિંમતે ૭ દિવસની અંદર આવવાનો રહેશે.

• નંબર ૩ – અમલમાં આવેલા નવા કાયદા હેઠળ, હવે બાળકોની ખરીદી અથવા વેચાણને મૂડી ગુનો ગણવામાં આવશે. તેવી જ રીતે, જો કોઈ સગીર પર બળાત્કાર થાય છે, તો સજા આજીવન કેદ અથવા મૃત્યુદંડ પણ હોઈ શકે છે.

• નંબર ૪ – હવે જો કોઈ મહિલા લગ્નના ખોટા વચનો આપીને છૂટી જાય છે તો આ મામલે પણ સજાની કડક જોગવાઈ કરવામાં આવી છે.

• નંબર ૫ – ભલે તે આરોપી હોય કે પીડિત, બંનેને ૧૪ દિવસમાં પોલીસ રિપોર્ટ અને ચાર્જશીટ મેળવવાનો સંપૂર્ણ અધિકાર હશે.

• નંબર ૬ – જ્યારે મહિલાઓ સામે ગુનાઓ આચરવામાં આવે છે, ત્યારે તમામ હોસ્પિટલોએ મફત સારવાર આપવી પડશે, ભલે બાળકો સામે ગુનાઓ આચરવામાં આવે, હોસ્પિટલો મફત સારવાર આપવા માટે બંધાયેલા રહેશે.

• નંબર ૭ – કોઈપણ કિસ્સામાં એફઆઈઆર ફક્ત ઈલેક્ટ્રોનિક માધ્યમથી જ નોંધી શકાય છે, પહેલાની જેમ પોલીસ સ્ટેશન જવાની જરૂર રહેશે નહીં. જો તે ઈચ્છે તો તેના અધિકારક્ષેત્રની બહાર પણ એફઆઈઆર નોંધાવી શકશે.

• નંબર ૮ – જો ગંભીર ગુનાઓ આચરવામાં આવ્યા હોય, તો ફોરેન્સિક નિષ્ણાતોએ ગુનાના સ્થળની મુલાકાત લેવી જરૂરી રહેશે, અગાઉ આ નિર્ણયો જરૂરિયાત મુજબ લેવામાં આવતા હતા.

• નંબર ૯ – લિંગની વ્યાખ્યામાં ટ્રાન્સજેન્ડર સમુદાયના લોકોને પણ સામેલ કરવામાં આવ્યા છે. આનાથી સમાનતાને પ્રોત્સાહન મળશે અને જમીન પરની પરિસ્થિતિ બદલાશે.

• નંબર ૧૦ – શક્ય હોય ત્યાં સુધી મહિલા મેજિસ્ટ્રેટ દ્વારા પીડિતાનું નિવેદન નોંધવું જોઈએ. બળાત્કાર જેવા કેસમાં ઓડિયો-વિડિયો માધ્યમથી નિવેદનો નોંધવા જોઈએ.

આ જાણવું પણ જરૂરી છે

આ બધા સિવાય તમારે એ પણ જાણવું જોઈએ કે હવે નવા કાયદામાં ઘણા સેક્શન પણ બદલવામાં આવ્યા છે. ઉદાહરણ તરીકે, બળાત્કારની કલમ ૩૭૫ અને ૩૭૬ હવે રહેશે નહીં, સર્ફ સેક્શન ૬૩ ત્યાં જ રહેશે. જો સામૂહિક બળાત્કારનો કેસ હશે તો કલમ ૭૦ લાગુ થશે.

હત્યાના કિસ્સામાં, હવે કલમ ૩૦૨ લાગુ કરવામાં આવશે નહીં, તેને કલમ ૧૦૧ દ્વારા બદલવામાં આવી છે. ત્રણ નવા કાયદા લાગુ થયા બાદ ૪૧ ગુનાઓમાં સજાની મુદતમાં વધારો કરવામાં આવ્યો છે અને ૮૨ ગુનાઓમાં દંડની રકમમાં વધારો કરવામાં આવ્યો છે. મોબ લિંચિંગ અને આવી અન્ય કેટલીક ઘટનાઓ અંગે પણ નવા ગુનાઓ સર્જાયા છે.