મરચાંમાં બળતરા વિરોધી ગુણધર્મ છે જે આંતરડાની બળતરા ઘટાડવામાં અને બાવલ સિંડ્રોમ જેવી સ્થિતિને દૂર કરવામાં ફાયદાકારક હોઈ શકે છે.
સોશિયલ મીડિયા પર દરરોજ અવનવા હેક્સ, ટિપ્સ અને ટ્રિક્સ જોવા મળે છે જે ઘણીવાર વાયરલ થાય છે, જેમાં કિચન હેક્સથી લઈને ઇન્સ્ટન્ટ કિચન હેક્સનો પ સમાવેશ થાય છે, તાજતેરમાં શેફ અજયએ દાવો કર્યો હતો કે આંતરડાના સારા સ્વાસ્થ્ય માટે મરચાંનો ઉપયોગ દાંડી સાથે કરવો જોઈએ. “લાલ હોય કે લીલા મરચા, તેનો ઉપયોગ હંમેશા દાંડી સાથે કરો. આ તમારા આંતરડાને પાચનની સમસ્યાઓથી બચાવવામાં મદદ કરે છે.’ પરંતુ શેફનો આ દાવો સાચો છે ખરો?
દિલ્હીની હોસ્પિટલના ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજિસ્ટ ડૉ. મહેશ ગુપ્તાના જણાવ્યા અનુસાર ‘મરચામાં બળતરા વિરોધી અસર હોય છે જે આંતરડાના સોજાને ઘટાડવામાં અને ઇરિટેબલ બોવેલ સિન્ડ્રોમ (IBS) જેવી સ્થિતિઓને દૂર કરવામાં ફાયદાકારક હોઈ શકે છે. તેના એન્ટિમાઇક્રોબાયલ ગુણધર્મો આંતરડાના માઇક્રોબાયોમને સંતુલિત જાળવવામાં મદદ કરે છે, જે એકંદર પાચન સ્વાસ્થ્ય માટે નિર્ણાયક છે.’
ઉનાળામાં મરચાંનું સેવન સંતુલિત હોવું જોઈએ કારણ કે વધુ પડતા સેવનથી જઠરાંત્રિય પરેશાની થઈ શકે છે. કેપ્સાસીનની ઉચ્ચ માત્રા પેટના અસ્તરને બળતરા કરી શકે છે, ગેસ્ટ્રાઇટિસ અથવા એસિડ રિફ્લક્સ જેવી સ્થિતિને વધારે છે. ઉનાળામાં જ્યારે હાઇડ્રેશનનું સ્તર ગંભીર હોય છે, ત્યારે મરચાનું સેવન ડિહાઇડ્રેશનની સમસ્યા ઉભી કરી શકે છે.’
શું આ હેક કામ કરે છે?
શેફ અને લેખક આનલ કોટક કહે છે ‘કોઈપણ મરચું વધારે ખાવાથી પાચન સંબંધી સમસ્યાઓ થાય છે અને પાઈલ્સ પણ થઈ શકે છે.’
જો કે આખું મરચું તેની દાંડી સાથે ખાવાથી એકંદરે કેપ્સાસીનનું પ્રમાણ થોડું ઓછું થઈ શકે છે, પરંતુ આ પદ્ધતિ કોઈપણ બળતરા અથવા અપચોને દૂર કરવામાં મદદ કરતી નથી.
મસાલેદાર લાગણી માટે જવાબદાર પદાર્થ કેપકેશિયન માત્ર દાંડીમાં જ નહીં, મરચામાં અને પટલની આસપાસ જોવા મળે છે. હકીકતમાં, મરચના કેટલાક પ્રકારો એવા છે કે જેમાં દાંડીની નજીક કેપ્સાસીન પણ વધુ હોય છે.જો તમને તે કડવાશ ગમતી નથી, તો તમે દાંડીને દૂર કરી શકો છો જેથી કરીને તમારી વાનગી વધુ સ્વાદિષ્ટ લાગે.
જો તમને મસાલેદાર ખોરાકની એલર્જી હોય તો તીખાશ ઘટાડવા અને આંતરડા માટે તેને વધુ સારું બનાવવા માટે બીજ કાઢી નાખવા અથવા ઓછા મરચાંનો ઉપયોગ કરવાનું સૂચન કરવામાં આવે છે.
બીજને દૂર કરવાથી તીખાશ ઘટીને ૫૦ % થઈ જાય છે. ‘હું દાંડી સાથે લીલા મરચાંનો ઉપયોગ કરવાની ભલામણ કરીશ નહીં. તેના બદલે લીલા મરચાને ઊભી ચીરી નાખો. જે અંદરથી બીજ દૂર કરશે અને પછી તેને ફ્રાય કરો. આ હેક તીખાશમાં ઘટાડો કરશે.’
તૈયાર કરવાની પદ્ધતિ અને મરચાનો પ્રકાર પણ તીખાશ અને પાચન પ્રભાવને નિર્ધારિત કરવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. મરચાં કુક થવાથી કેટલાક કેપ્સેસિન તૂટી શકે છે, જ્યારે મરચાંની અમુક જાતોમાં કુદરતી રીતે કેપ્સેસીન ઓછું હોય છે અને તે પચવામાં પણ સરળ હોય છે.
