નીતિશ કુમારનું કદ વધી રહ્યું છે કે ઘટી રહ્યું?

લલન સિંહે જેડીયુના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ પદ પરથી રાજીનામું આપી દીધું છે. છેલ્લા કેટલાક અઠવાડિયાથી તેમના રાજીનામાની અટકળો ચાલી રહી હતી. કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે, આરજેડી પ્રમુખ લાલુ યાદવ સાથે લલન સિંહની વધતી નિકટતાને કારણે બિહારના સીએમ નીતીશ કુમાર નારાજ હતા. આ કારણોસર, તેમણે લલન સિંહને પાર્ટીના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ પદેથી રાજીનામું આપવા માટે ‘મજબૂર’ કર્યા.

આ પહેલા પણ નીતિશ કુમારે જેડીયુમાં પોતાની ઈચ્છા મુજબ ફેરફાર કરીને સાબિત કરી દીધું છે કે, પાર્ટી પર તેમનો સંપૂર્ણ અંકુશ છે. મે ૨૦૧૪માં જીતનરામ માંઝીને સીએમ બનાવવા અને પછી ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૫ માં તેમને ‘ફિક્સ’ કરવા એ તેનું ઉત્તમ ઉદાહરણ છે. આ સિવાય ૨૦૧૫ માં જેડીયુ અને આરજેડીની જીતનો શ્રેય આપવામાં આવતા પ્રશાંત કિશોરને પણ 2020માં નીતિશ કુમારે પાર્ટીમાંથી બહાર કાઢીને JDUમાં પોતાની તાકાતનો અહેસાસ કરાવ્યો હતો.

જો કે, હવે સવાલ એ ઉઠી રહ્યો છે કે, જેડીયુમાં નીતિશ કુમાર સૌથી શક્તિશાળી હોવા છતાં જમીન પર તેમનું કદ ખરેખર કેટલું વધ્યું છે? ચાલો બિહારમાં યોજાયેલી છેલ્લી કેટલીક લોકસભા અને વિધાનસભા ચૂંટણીના આંકડા જોઈએ:

જેડીયુ ૨૦૦૫ માં સૌથી મોટી પાર્ટી બની હતી

નવેમ્બર ૨૦૦૫ માં યોજાયેલી વિધાનસભા ચૂંટણી બાદ નીતિશ કુમાર બીજી વખત બિહારના સીએમ બન્યા હતા. તેઓ ભાજપ સાથે ગઠબંધન કરીને આ ચૂંટણી લડ્યા હતા. આ ચૂંટણીમાં જેડીયુને રાજ્યમાં સૌથી વધુ ૮૮ બેઠકો મળી હતી. ભાજપ ૫૫ બેઠકો સાથે બીજી સૌથી મોટી પાર્ટી બની. આરજેડી ૫૪ બેઠકો સાથે ત્રીજા ક્રમે છે. આ ચૂંટણીમાં JDUને ૨૦.૪૬% વોટ મળ્યા હતા. બીજેપી ૧૫.૬૫% વોટ મેળવવામાં સફળ રહી હતી. ત્રીજા સ્થાને રહેલી આરજેડીને ૨૩.૪૫% બેઠકો મળી હતી.

૨૦૧૦માં નીતિશનું કદ વધ્યું

૨૦૧૦ ની ચૂંટણીમાં નીતિશ કુમારની પાર્ટી જેડીયુએ ૧૧૫ સીટો જીતી હતી. તેમના સહયોગી ભાજપને ૯૧ બેઠકો મળી હતી. લાલુ યાદવની પાર્ટીને ૨૨ વિધાનસભા બેઠકોથી જ સંતોષ માનવો પડ્યો હતો. આ ચૂંટણીમાં JDU ને ૨૨.૫૮%, BJPને ૧૬.૪૯% અને RJDને ૧૮.૮૪% વોટ મળ્યા હતા.

૨૦૧૫ ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ૪૪ બેઠકો ઘટી હતી

૨૦૧૫ માં યોજાયેલી વિધાનસભા ચૂંટણીમાં નીતિશ કુમારે આરજેડી સાથે મળીને ચૂંટણી લડી હતી. આ ચૂંટણીમાં નીતિશ કુમારની ૪૪ બેઠકો ઘટી હતી. તેમની પાર્ટીએ ૭૧ બેઠકો જીતી હતી જ્યારે લાલુ યાદવની પાર્ટીએ ૫૮ વધુ બેઠકો જીતી હતી એટલે કે તેમની પાર્ટીએ ૮૦ બેઠકો જીતી હતી. ગત ચૂંટણીની સરખામણીએ આ ચૂંટણીમાં ભાજપે ૩૮ બેઠકો ગુમાવવી પડી હતી. ભાજપ માત્ર ૫૩ સીટો જીતી શકી હતી. આ ચૂંટણીમાં ભાજપને ૭.૯૪% વધુ વોટ મળ્યા અને તેનો વોટ શેર ૨૪.૪% હતો. આરજેડીને ૧૮.૪% અને જેડીયુને ૧૫.૪% વોટ મળ્યા.

૨૦૨૦માં નીતિશની પાર્ટીને માત્ર ૪૩ સીટો મળી હતી

૨૦૨૦માં નીતિશ કુમારે ભાજપ સાથે મળીને ચૂંટણી લડી હતી. આ ચૂંટણીમાં ભાજપે ૭૪ બેઠકો જીતી હતી. જેડીયુને માત્ર ૪૩ બેઠકો મળી હતી જ્યારે આરજેડી ૭૫ બેઠકો સાથે રાજ્યની સૌથી મોટી પાર્ટી તરીકે ઉભરી હતી. આ ચૂંટણીમાં આરજેડીને ૨૩.૧૧% વોટ મળ્યા, બીજેપી અને જેડીયુને અનુક્રમે ૧૯.૪૬% અને ૧૫.૩૯% વોટ મળ્યા.

લોકસભા ચૂંટણીમાં ભાજપ સાથે અજાયબીઓ કરી

જો લોકસભા ચૂંટણીની વાત કરીએ તો, ૨૦૦૯ માં નીતીશના નેતૃત્વમાં NDA એ બિહારમાં શાનદાર પ્રદર્શન કર્યું હતું. ૨૦૦૯ માં, NDA દેશના અન્ય રાજ્યોમાં સારું પ્રદર્શન કરી શક્યું ન હતું, પરંતુ બિહારમાં, જેડીયુએ ૨૦ બેઠકો જીતી હતી અને ભાજપે ૧૨ બેઠકો જીતી હતી. અહીં આરજેડી માત્ર ૪ સીટો જીતી શકી હતી.

આ પછી મોદી યુગના આગમન સાથે બિહારમાં નીતિશનો જાદુ ઓછો જોવા મળ્યો. નીતિશે ૨૦૧૪ માં એકલા હાથે ચૂંટણી લડી હતી અને માત્ર ૪ સીટો જીતી શકી હતી, જ્યારે ભાજપે ૨૨ સીટો જીતી હતી. આરજેડી ૪ સીટો મેળવવામાં સફળ રહી હતી. આ પછી નીતિશે આરજેડી સાથે ૨૦૧૫ બિહાર ચૂંટણી લડી હતી.