૧૯૯૬માં અટલ બિહારી વાજપેયીના નેતૃત્વમાં ટીડીપી એનડીએમાં સામેલ થઈ હતી. જોકે ૨૦૧૮ માં ટીડીપી ગઠબંધનમાંથી બહાર નીકળી ગઈ હતી.
લોકસભા ચૂંટણી ૨૦૨૪ નજીક આવતા એનડીએના પક્ષમાં વધારો થઈ શકે છે. ભાજપ સતત પ્રાદેશિક પક્ષો સાથે ગઠબંધન અને બેઠકોની વહેંચણી માટે વાટાઘાટો કરી રહ્યું છે. આ દરમિયાન તેલુગુ દેશમ પાર્ટી પણ ભાજપના નેતૃત્વવાળા એનડીએ ગઠબંધનમાં સામેલ થવાની નજીક છે. ૨૦૧૮માં ટીડીપી ગઠબંધનમાંથી બહાર નીકળી ગઈ હતી.
ટીડીપીના વડા ચંદ્રબાબુ નાયડુ ગુરુવારે દિલ્હી પહોંચ્યા હતા. સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે અહીં તેમણે ભાજપના ટોચના નેતૃત્વને ગઠબંધન કરવા માટે રાજી કર્યા હતા. મોડી રાત્રે યોજાયેલી આ બેઠકમાં કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહ અને ભાજપ અધ્યક્ષ જેપી નડ્ડા પણ હાજર રહ્યા હતા. અભિનેતામાંથી રાજકારણી બનેલા પવન કલ્યાણે પણ આ બેઠકમાં હાજરી આપી હતી. સૂત્રોએ એમ પણ જણાવ્યું હતું કે બંને પક્ષો હવે ગઠબંધન કરવા સંમત થયા છે અને બેઠકોની વહેંચણીની ફોર્મ્યુલા પર કામ કરી રહ્યા છે.
ભાજપ અને ટીડીપી શા માટે ગઠબંધન બનાવવા માંગે છે?
ભાજપે હજુ આંધ્રપ્રદેશમાં તેના મૂળ સ્થાપિત કર્યા નથી અને રાજ્યની છેલ્લી ચૂંટણીમાં પરાજય થયો હતો. ટીડીપી-જેએસપી સાથે ગઠબંધન પીએમ મોદી દ્વારા નક્કી કરવામાં આવેલા ૩૭૦ સીટોના લક્ષ્ય સુધી પહોંચવામાં મદદ કરશે. હવે વાત કરીએ ટીડીપીની તો ભાજપની સંગઠનાત્મક તાકાતને જોતા આ ગઠબંધન પોતાની ચૂંટણી મશીનરીને મજબૂત કરશે. ટીડીપીના એક વરિષ્ઠ નેતાએ કહ્યું કે આ ઉપરાંત ગઠબંધન સત્તાધારી વાયએસઆર કોંગ્રેસ પાર્ટીને પણ સંકેત આપશે કે હવે ભાજપ સાથે અમારા સારા સંબંધો છે અને કેન્દ્ર અમારા પક્ષમાં છે.
ગયા વર્ષે સપ્ટેમ્બરમાં આંધ્ર પ્રદેશ કૌશલ્ય વિકાસ નિગમ કૌભાંડમાં ટીડીપીના વડાની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. તેનું કારણ એ પણ માનવામાં આવે છે કે તે કેન્દ્ર પાસે સુરક્ષાની માંગણી ઇચ્છે છે. નાયડુ જેલમાં હતા ત્યારે જેએસપી-ટીડીપી ગઠબંધનની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી.
વાટાઘાટોમાં પવન કલ્યાણની ભૂમિકા શું છે?
ટીડીપી અને જેએસપીના સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે પવન કલ્યાણે જ નાયડુ અને ભાજપના નેતૃત્વને વાતચીતના ટેબલ પર આવવા દબાણ કર્યું હતું. ભાજપ ટીડીપી સાથે ગઠબંધન કરવા માટે બિલકુલ ઉત્સુક ન હતું. તેના રાજ્ય એકમનો એક વિભાગ નાયડુને ગદ્દાર તરીકે જુએ છે અને એવી વ્યક્તિ કે જેના પર વિશ્વાસ કરી શકાતો નથી. કલ્યાણને આશા છે કે આંધ્રપ્રદેશમાં ભાજપ-ટીડીપી-જેએસપીનું સારું પ્રદર્શન એ સુનિશ્ચિત કરશે કે તેલંગાણામાં પણ તેમની પાર્ટીનો અવાજ સંભળાય.
લોકસભામાં ભાજપ-ટીડીપીનું પ્રદર્શન
૧૯૯૬ માં અટલ બિહારી વાજપેયીના નેતૃત્વમાં ટીડીપી એનડીએમાં સામેલ થઈ હતી. ૨૦૧૪ ની લોકસભા ચૂંટણીમાં તેણે ભાજપ સાથે ગઠબંધન કરીને ચૂંટણી લડી હતી. આમાં ટીડીપીએ રાજ્યની ૨૫ માંથી ૧૫ બેઠકો પર જીત મેળવી હતી. તેનો વોટ શેર ૪૦ % થી વધુ હતો અને ભાજપે ૭ % વોટ શેર સાથે ૨ બેઠકો જીતી હતી. પાંચ વર્ષ પછી ૨૦૧૯ માં જ્યારે ટીડીપીએ એનડીએ છોડ્યા પછી બંને પક્ષો અલગ અલગ લડ્યા હતા, ત્યારે ટીડીપીનો વોટ શેર લગભગ અકબંધ રહ્યો હતો, પરંતુ તેની બેઠકો ઘટીને માત્ર ૩ થઈ ગઈ હતી. ભાજપને એક પણ બેઠક મળી ન હતી અને માત્ર ૦.૯૮ % મત મળ્યા હતા.
વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ટીડીપી અને ભાજપનું પ્રદર્શન
બંને પક્ષોએ ૨૦૧૪ ની વિધાનસભાની ચૂંટણી માર્ચ-એપ્રિલમાં ગઠબંધન કરીને લડી હતી. આ ચૂંટણીમાં તેલંગાણા અને આંધ્રપ્રદેશના ધારાસભ્યો ચૂંટાયા હતા. ચૂંટણી બાદ તેલંગાણા અલગ થઈ ગયું હતું. આંધ્ર પ્રદેશમાં ચૂંટણી બાદ ટીડીપી સત્તામાં આવી હતી અને રાજ્યની ૧૭૫ માંથી ૧૦૨ બેઠકો પર ૪૪.૯ % ના વોટ શેર સાથે વિજય મેળવ્યો હતો. તેણે તેલંગાણાની ૧૧૯ બેઠકોમાંથી ૧૫ બેઠકો પર ૧૪.૭ % વોટ શેર સાથે જીત મેળવી હતી. આંધ્રમાં ભાજપને ૨ % મત મળ્યા હતા અને ૪ બેઠકો જીતી હતી, જ્યારે તેલંગાણામાં તેને કોઈ બેઠક મળી ન હતી.
૨૦૧૯ માં ટીડીપી અને ભાજપ અલગ અલગ લડ્યા હતા. ટીડીપીનો લગભગ સફાયો થઈ ગયો હતો અને રાજ્યની ૧૭૫ વિધાનસભા બેઠકોમાંથી માત્ર ૨૩ બેઠકો જીતી હતી. ભાજપને કોઈ ઝટકો લાગ્યો નથી અને ૧ % થી ઓછા મત મળ્યા છે.
સીટ શેરિંગ માટેની સંભવિત ફોર્મ્યુલા શું હોઈ શકે?
ટીડીપીના એક નેતાએ જણાવ્યું હતું કે ગુરુવારે શાહ અને નડ્ડાને મળ્યા બાદ નાયડુ શુક્રવારે બપોરે બીજી બેઠક યોજશે અને ગઠબંધન અંગે જાહેરાત કરવામાં આવે તેવી સંભાવના છે. તેમણે કહ્યું કે ભાજપે ૭-૮ લોકસભા સીટો અને ૧૫ વિધાનસભા સીટોની માંગ કરી છે. અમે તેમને ૪ લોકસભા અને ૧૦ વિધાનસભા બેઠકોની ઓફર કરી. આ અંગે ચર્ચા કરવામાં આવશે. ટીડીપીના એક સૂત્રએ જણાવ્યું હતું કે ભાજપ વિશાખાપટ્ટનમ, અરાકુ, વિજયવાડા, રાજમુંદ્રી, રાજમપેટ, તિરુપતિ અને હિન્દુપુર લોકસભા બેઠકો પર ચૂંટણી લડવા માટે ઉત્સુક છે. તેઓએ કહ્યું કે તેઓ વિધાનસભાની બેઠકોની સંખ્યા ઘટાડવા માટે તૈયાર છે પરંતુ લોકસભાની બેઠકો પર ભાર મૂકી રહ્યા છે.