ભારતીય સેના : વર્ષ ૨૦૦૩માં થયેલા આતંકવાદી હુમલાની સંદર્ભમાં પૂંછના ત્રણ નાગરિકોનું પૂછપરછ દરમિયાન મોત થયું હતું. જેમાં સેનાની ગંભીર ક્ષતિઓ સામે આવી હોવાનું સૂત્રો જણાવી રહ્યા છે.
ડિસેમ્બર ૨૦૨૩ માં જમ્મુ અને કાશ્મીરના પૂંચમાં આતંકવાદી હુમલા બાદ આર્મીના જવાનોની પૂછપરછ દરમિયાન કથિત રીતે ત્રણ નાગરિકોની હત્યા અંગે સેનાની આંતરિક તપાસ કરવામાં આવી હતી. આ દરમિયાન ઓપરેશનલ ગેપમાં વિવિધ સ્તરે અધિકારીઓ ગંભીર ભૂલો હતી. સૂત્રોએ ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસને જણાવ્યું છે કે તપાસના તારણો દર્શાવે છે કે ભારતય સેના ની પૂછપરછ દરમિયાન કથિત રીતે ત્રાસને કારણે ત્રણ નાગરિકોના મોત થયા હતા.
આ આતંકી હુમલો ૨૧ ડિસેમ્બરે દેહરા કી ગલી અને બુફલિયાઝ વચ્ચે મુગલ રોડ પર થયો હતો. બીજા દિવસે સવારે પૂંચ જિલ્લાના બુફલિયાઝ વિસ્તારના ટોપા પીરમાંથી આઠ નાગરિકોને અને પાંચ નાગરિકોને રાજૌરી જિલ્લાના થાનામંડી વિસ્તારમાંથી ઉપાડવામાં આવ્યા હતા. ટોપા પીર પાસેથી લેવામાં આવેલા આઠ લોકોમાંથી ત્રણના કથિત ત્રાસ દરમિયાન થયેલી ઈજાઓથી મૃત્યુ થયા હતા.
સમગ્ર તપાસમાં ક્ષતિઓ હોવાનું બહાર આવ્યું
તપાસ માટે પ્રત્યક્ષ કે આડકતરી રીતે જવાબદાર એવા બે અધિકારીઓ અને અન્ય રેન્ક સામે વહીવટી અને અનુશાસનાત્મક પગલાં લેવાની ભલામણ કરવામાં આવી છે. સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે પ્રારંભિક તારણો ૧૩ સેક્ટર આરઆરના બ્રિગેડ કમાન્ડર અને ૪૮ રાષ્ટ્રીય રાઇફલ્સ (આરઆર) ના કમાન્ડિંગ ઓફિસર (સીઓ) તરફથી વહીવટી ક્ષતિઓ અને આદેશ અને નિયંત્રણનો અભાવ દર્શાવે છે.
જ્યારે બ્રિગેડ કમાન્ડર શારીરિક રીતે સ્થળ પર હાજર ન હતા, સીઓ રજા પર હતા – ત્યારથી તેમને ખસેડવામાં આવ્યા છે. જો કે તે કોઈ દુષ્કર્મમાં સીધો સંડોવાયેલ ન હતો, પરંતુ તેની સામે વહીવટી કાર્યવાહીની ભલામણ કરવામાં આવી છે. જ્યારે તેઓ મોટાભાગે સાઇટ પર હોય તે જરૂરી નથી, તેઓ SOPs અને અન્ય પ્રથાઓના અમલીકરણની ખાતરી કરવા માટે જવાબદાર છે.
સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે ધરપકડ કરાયેલા નાગરિકોની પૂછપરછ દરમિયાન હાજર રહેલા બે અધિકારીઓ, જુનિયર કમિશન્ડ ઓફિસર્સ (જેસીઓ) અને અન્ય રેન્ક સામે યોગ્ય શિસ્તભંગના પગલાંની પણ ભલામણ કરવામાં આવી છે. તે સમજી શકાય છે કે તેમની ગેરહાજરીમાં સીઓની ભૂમિકા માટે એક અધિકારી જવાબદાર હતો.
સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે જો કે બંને અધિકારીઓ શારીરિક યાતનામાં સીધી રીતે સામેલ નહોતા કે જેના કારણે કથિત રીતે મૃત્યુ થયું હતું, પરંતુ તેઓ એ સુનિશ્ચિત કરવા માટે જવાબદાર હતા કે પૂછપરછ નિયમો અનુસાર હાથ ધરવામાં આવી હતી. તેથી તેની સામે શિસ્તભંગના પગલાંની ભલામણ કરવામાં આવી છે.
સૈન્યમાં શિસ્તબદ્ધ કાર્યવાહીનો અર્થ કોર્ટ માર્શલ હોઈ શકે
સૈન્યમાં શિસ્તબદ્ધ કાર્યવાહીનો અર્થ કોર્ટ માર્શલ હોઈ શકે છે. ગુનાની ગંભીરતાના આધારે સજામાં મૃત્યુદંડનો પણ સમાવેશ થઈ શકે છે. વહીવટી કાર્યવાહીનો અર્થ કોઈપણ અજમાયશ વિના વિભાગીય કાર્યવાહી થશે. સજામાં વરિષ્ઠતા ગુમાવવી, દંડ, નિંદા અથવા સેવા સમાપ્તિનો સમાવેશ થઈ શકે છે.
સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર આર્મી રૂલ ૧૮૦નો ઉપયોગ કરવા સહિતની કાયદાકીય પ્રક્રિયાઓ અને અન્ય વિગતોની તપાસ કર્યા પછી પૂછપરછને અંતિમ સ્વરૂપ આપવામાં આવ્યું છે, જે આરોપીને નિવેદનો લેવા માટે સાક્ષીઓની ઊલટતપાસ કરવાનો વિકલ્પ આપે છે.
તપાસ રિપોર્ટની સૂચનાના આધારે પુરાવાના સારાંશ સ્વરૂપે સમગ્ર પુરાવા એકત્ર કરવામાં આવી રહ્યા છે. અને તેના આધારે જનરલ કોર્ટ માર્શલ જેવી આગળની કાર્યવાહીનો આદેશ આપવામાં આવશે. ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસના પ્રશ્નોના જવાબમાં સેનાએ જણાવ્યું હતું કે આ ઘટનાની તપાસ હજુ પણ ચાલુ છે અને આ તબક્કે કોઈ નિષ્કર્ષ કાઢવો યોગ્ય નથી.
“ભારતીય સેના આ ઘટનાની આસપાસના તથ્યોની ખાતરી કરવા માટે સંપૂર્ણ અને નિષ્પક્ષ તપાસ કરવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે. તપાસ નિષ્પક્ષ, વ્યાપક અને નિર્ણાયક હોય તેની ખાતરી કરવા માટે તમામ પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે. તપાસના પરિણામોના આધારે આગળની કાર્યવાહી નક્કી કરવામાં આવશે.”