કેન્સર રસી અંગે રશિયા એ કરેલા દાવા હાલ ચર્ચામાં છે. કેન્સરની રસી ઓન્કોવેક્સીન એવી રસી છે જે કેન્સર થયેલા કોષોને સ્વસ્થ કરે છે અને કેન્સરના વિકાસને અટકાવે છે. શું કેન્સર રસી એક ડોઝથી મટી શકે છે? રશિયન રસી કેટલી અસરકારક છે?
કેન્સરની રસ શોધવાનો રશિયાના વૈજ્ઞાનિકોએ દાવો કર્યો છે. રશિયાની સરકારી સમાચાર એજન્સીના અહેવાલોમાં આ અઠવાડિયે દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે રશિયન વૈજ્ઞાનિકોએ એક mRNA રસી વિકસાવી છે જેણે પૂર્વ-ક્લિનિકલ ટ્રાયલ્સમાં ગાંઠના વિકાસ અને મેટાસ્ટેસિસને દબાવવાની ક્ષમતા દર્શાવી છે. આ રસી કેટલી અસરકારક છે એને લઇને પણ અનેક તર્કવિતર્ક કરવામાં આવી રહ્યા છે. આ સંજોગોમાં કેન્સરની રસ અંગે સંપૂર્ણ વિગત અહીં રજૂ કરવામાં આવી છે.
રશિયન મીડિયાના અહેવાલો અનુસાર, રસી વ્યક્તિગત કરી શકાય છે – આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI) નો ઉપયોગ કરીને એક કલાક કરતાં ઓછા સમયમાં આનુવંશિક પરિવર્તન શોધી શકાય છે. અહેવાલો અનુસાર, રશિયના લોકો નવા વર્ષની શરૂઆતથી આ કેન્સરની રસી મફતમાં મેળવી શકે છે.
રશિયન આરોગ્ય મંત્રાલયના રાષ્ટ્રીય તબીબી સંશોધન કેન્દ્રની વેબસાઇટ પર, રશિયન સંશોધકોના કાર્ય અંગે ટુંકમાં વિગત આપી છે, જે અનુસાર વ્યક્તિગત mRNA રસીઓ દરેક વ્યક્તિના ગાંઠના આનુવંશિક વિશ્લેષણ પર આધારિત હશે, જે “યુનિક સોફ્ટવેર પ્લેટફોર્મ” પર નિયોએન્ટિજેન્સ નામના મ્યુટેશનને ઓળખી શકશે.
આ માહિતી પર આધારિત વ્યક્તિગત રસીઓ શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિને કેન્સરના કોષોને ઓળખવા અને લક્ષ્ય બનાવવા માટે તાલીમ આપશે.
શું આપણે કેન્સરની રસીના અંતિમ તબક્કામાં છીએ?
તો આ અંગે નિષ્ણાંતો સ્પષ્ટ નથી. નિષ્ણાતોએ જણાવ્યું હતું કે રશિયન ફોર્મ્યુલેશન પર વિગતવાર ડેટાના અભાવે, તે કેવી રીતે કાર્ય કરી શકે છે – અથવા કયા કેન્સરના દર્દીઓને તેનો ફાયદો થઈ શકે છે તે અંગે તેઓ ચોક્કસપણે સ્પષ્ટ ન હતા.
રશિયન (અને ચાઇનીઝ) સંસ્થાઓના સંશોધન ડેટાની ઉપલબ્ધતાએ ઘણીવાર પડકાર ઉભો કર્યો છે. રશિયન વૈજ્ઞાનિકોના દાવા મુજબ, મીડિયા અહેવાલો મુજબ સંશોધનમાં સામેલ ત્રણ સંસ્થાઓમાંથી એક ગમલેયા નેશનલ રિસર્ચ સેન્ટર ઓફ એપિડેમિયોલોજી છે – આ તે જ સંસ્થા છે જેણે કોવિડ ૧૯ દરમિયાન રશિયાની સ્પુટનિક વી રસી વિકસાવી હતી.
સ્પુટનિક V ટ્રાયલના ડેટાને પાછળથી ઘણા આધારો અંગે પૂછપરછ કરવામાં આવી હતી. સારા પુરાવા જનરેટ કરવા માટે ટેસ્ટ ગ્રૂપ ખૂબ નાનું હોવાનું જણાયું હતું, કેટલાક અન્ય મૂલ્યોની જાણ કરવામાં આવી હતી, અને કેટલાક અન્ય અસંગત ડેટા પેટર્ન હતા.
કેન્સરની રસી કેવી રીતે કામ કરે છે?
ચેપ માટેની રસી ઓથી વિપરીત – જ્યાં તંદુરસ્ત વ્યક્તિઓને રોગથી બચાવવા માટે રસી આપવામાં આવે છે. જ્યારે કેન્સરની રસી એવા લોકોને આપવામાં આવે છે જેમને પહેલેથી જ અમુક પ્રકારના કેન્સર છે.
ટાટા મેમોરિયલ સેન્ટર, મુંબઈ સ્થિત મેડિકલ ઓન્કોલોજીના પ્રોફેસર ડૉ. હસમુખ જૈને જણાવ્યું કે, કેન્સરની રસીઓમાં થોડા અલગ અભિગમો હોય છે – તે વધુ સારા પરિણામો માટે અન્ય સારવારો સાથે મળીને આપી શકાય છે અથવા તેને ફરી થવાતું અટકાવવા માટે બચાવ માટે આપી શકાય છે.”
ડૉ. જૈને અચાનક ઉદભવતા અને તમામ કેન્સર સામે વન-શોટ બ્લેન્કેટ સંરક્ષણની અપેક્ષા સામે ચેતવણી આપી. “જ્યારે ત્યાં ઘણી સફળતાઓ મળી છે, ત્યાં કોઈ મોટી સફળતા મળી નથી. કેન્સરની કોઈ રસી નથી કે જે તમામ પ્રકારના કેન્સર માટે કામ કરી શકે, તે માત્ર ચોક્કસ પ્રકારના કેન્સર અથવા ચોક્કસ પરિવર્તન સાથેના કેન્સર માટે જ કામ કરી શકે છે.
વેબસાઈટ પર રશિયન વૈજ્ઞાનિકોના કાર્યના વર્ણન પરથી, એવું લાગે છે કે તેઓ સ્વાદુપિંડના કેન્સર માટેની રસી જેવા જ સિદ્ધાંત સાથે કામ કરી રહ્યા છે જેના પર મેમોરિયલ સ્લોન કેટરિંગ (MSK)ની ટીમ કામ કરી રહી છે.
સ્વાદુપિંડના કેન્સર સર્જન ડૉ. વિનોદ પી બાલચંદ્રન અને એમએસકે ખાતે તેમની ટીમે દર્દીઓના એક નાના જૂથ પર તકેદારી રાખી કે જેઓ અવરોધોને હરાવીને બચી ગયા હતા – અને સમજાયું કે મોટાભાગના કેન્સરના દર્દીઓથી વિપરીત, આ દર્દીઓની રોગપ્રતિકારક શક્તિ કેન્સરના કોષોને ઓળખવામાં સક્ષમ હતી અને તેમના પર હુમલો કરો.
કેન્સર કોષો સામાન્ય માનવ કોષો છે જે અસામાન્ય રીતે વધે છે, તેથી રોગપ્રતિકારક તંત્ર તફાવત કહી શકતું નથી. નાનકડા, નસીબદાર જૂથમાં એવી વ્યક્તિઓનો સમાવેશ થતો હતો જેમની પાસે ‘નિયોએન્ટિજેન’ નામનું પ્રોટીન હતું જે રોગપ્રતિકારક શક્તિને દૂર કરે છે.
નિયોએન્ટિજેન્સ બરાબર શું છે?
આ પ્રોટીન છે જે ફક્ત કેન્સરગ્રસ્ત કોષો પર જ જોવા મળે છે, જેને ઓળખવા માટે શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિને તાલીમ આપી શકાય છે, જેનાથી શરીરની પોતાની રોગપ્રતિકારક શક્તિ કેન્સર સામે લડવા માટે પરવાનગી આપે છે.
ડૉ. બાલચંદ્રનની ટીમને સમજાયું કે રોગપ્રતિકારક કોષો આ નિયોએન્ટિજેન્સને ઓળખવાનું ચાલુ રાખી શકે છે, ગાંઠ દૂર કર્યા પછી પણ ૧૨ વર્ષ સુધી.
આનો અર્થ એ છે કે રોગપ્રતિકારક તંત્ર, એકવાર તે નિયોએન્ટિજેન્સને ઓળખી લે છે, તે કેન્સરગ્રસ્ત કોષો સામે લડવાનું ચાલુ રાખી શકે છે, જેનાથી તે ફરી થવાનું અટકાવે છે.
આ પ્રક્રિયા એવી જ છે કે કેવી રીતે રસીઓ રોગપ્રતિકારક તંત્રને રોગકારક જીવાણુને ઓળખવાનું શીખવે છે, જેની સામે વર્ષો સુધી રક્ષણ આપે છે, ક્યારેક જીવનભર ટકી શકે છે.
હાલ કોઇ માન્યતા પ્રાપ્ત કેન્સરની રસી છે?
આના જેવી કેન્સરની રસી ઇમ્યુનોથેરાપીની શ્રેણીમાં આવે છે – જ્યાં કેન્સર સામે લડવા માટે શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિને તાલીમ આપવા માટે વિવિધ પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
યુએસ એફડીએ દ્વારા મંજૂર કરાયેલી એકમાત્ર કેન્સરની રસી સિપુલ્યુસેલ-ટી છે, જેને પ્રોસ્ટેટ કેન્સરની સારવાર માટે ૨૦૧૦ માં લીલી ઝંડી આપવામાં આવી હતી. વ્યક્તિગત રસી દર્દીઓના રોગપ્રતિકારક કોષોને એકત્ર કરીને, પ્રોસ્ટેટ કેન્સરના કોષોમાં ઉચ્ચ સ્તરોમાં જોવા મળતા પ્રોટીનને ખુલ્લા કરીને અને પછી દર્દીઓને પાછી આપીને વિકસાવવામાં આવી હતી. જો કે, તેણે દર્દીના અસ્તિત્વને માત્ર ચાર મહિના લંબાવ્યો.
દુનિયાભરમાં ઘણી ટીમો વિવિધ કેન્સર માટે રસી પર કામ કરી રહી છે, પરંતુ તે બહુ સફળ રહી નથી. કેન્સરની માત્ર એક જ રસી છે અને તેનાથી સારવારમાં બહુ ફેરફાર થયો નથી,” એમ્સના ઓન્કોલોજિસ્ટ ડૉ. અભિષેક શંકરે જણાવ્યું હતું.
ડૉ. શંકરે ઉમેર્યું હતું કે જ્યારે પણ નવી પ્રોડક્ટને મંજૂરી આપવામાં આવે છે, ત્યારે તેની કિંમત ઘણી વધારે હોય છે. “પછી આપણે જોવું પડશે કે તેનો ઉપયોગ મૃત્યુદર ઘટાડવામાં અસરકારક છે કે કેમ. શું દર્દીઓ સાજા થઈ જશે, શું તેઓ ઘણા વર્ષો સુધી જીવી શકશે? તેવા પરિબળો ધ્યાનમાં લેવા પડશે.
ડૉ. શંકરે જણાવ્યું કે, રસી અને ઇમ્યુનોથેરાપી સફળ થવા માટે, તેમની પાસે સારો ખર્ચ-લાભ ગુણોત્તર હોવો જોઈએ અને સરકારી કાર્યક્રમોમાં પણ તેનો સમાવેશ થવો જોઈએ,
કેન્સર અવરોધક કોઇ રસી છે?
હા. ઓછામાં ઓછા બે કેન્સર છે જેની ઘટનાઓ બે પેથોજેન્સ સામે રસી આપીને ઘટાડી શકાય છે. સર્વાઇકલ કેન્સરના તમામ કેસોમાંથી 95% થી વધુ HPV ના ચોક્કસ ઉચ્ચ જોખમી તાણ સાથે સતત ચેપ સાથે સંકળાયેલા છે – એટલે કે HPV સામે રસી આપવાથી સર્વાઇકલ કેન્સરની ઘટનાઓને અસરકારક રીતે ઘટાડી શકાય છે. રસીકરણ સાથે ક્રોનિક હેપેટાઇટિસ બીના ચેપને અટકાવવાથી પણ લીવર કેન્સરની ઘટનાઓ ઘટી શકે છે.
