આઝાદીના 75 વર્ષમાં ભારતમાં ઘણા સ્પોર્ટ્સ ચેમ્પિયન રહ્યા છે અને 29 ઓગસ્ટે હોકી લેજન્ડ મેજર ધ્યાન ચંદની જન્મજયંતિ પર રાષ્ટ્રીય રમત દિવસ ઉજવે છે. અહીં રાષ્ટ્રીય રમત દિવસ જેને રાષ્ટ્રીય ખેલ દિવસ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે નિમિતે ભારતની સૌથી મહાન રમતગમતની જીત પર એક નજર નાખીએ..
ધ્યાનચંદે પોતે ભારતીય ટીમને (બ્રિટિશ શાસન હેઠળ) સતત ત્રણ ઓલિમ્પિક ગોલ્ડ મેડલ (1928, 1932 અને 1936માં) આગેવાની આપી હતી, પરંતુ 1948ની લંડન સમર ગેમ્સમાં જ ઇન્ડિપેન્ડન્ટ ઇન્ડિયાએ યજમાન ગ્રેટ બ્રિટનને 4-0થી હરાવીને સ્વતંત્રતા પછીનું પ્રથમ ઓલિમ્પિક ગોલ્ડ જીત્યું હતું.
બે વર્ષ પછી 1950માં અબ્દુલ બારી બ્રિટિશ ઓપન સ્ક્વોશની ફાઈનલમાં પહોંચતાં વ્યક્તિગત ગૌરવ પ્રાપ્ત કર્યું હતું, પરંતુ તે ઇજિપ્તના મહમૂદ કરીમ સામે હારી ગયો હતો. 1951માં ભારતે નવી દિલ્હીમાં એશિયન ગેમ્સનું આયોજન કર્યું હતું, જે સ્વતંત્ર રાષ્ટ્ર તરીકેની પ્રથમ મોટી રમતગમત ની ઇવેન્ટ હતી અને સૈલેન મન્નાના જાદુની આગેવાની હેઠળ ફૂટબોલમાં ગોલ્ડ મેડલ જીત્યો હતો. ભારતે ૧૯૬૨ ની જકાર્તા એશિયન ગેમ્સમાં આ પરાક્રમનું પુનરાવર્તન કર્યું હતું.
ભારતનો પહેલો વ્યક્તિગત ઓલિમ્પિક મેડલ હેલસિન્કી 1952માં આવ્યો હતો કારણ કે કુસ્તીબાજ કશાબા જાધવે બ્રોન્ઝ જીત્યો હતો. લીલા રામ કાર્ડિફમાં 1958માં યોજાનારી કોમનવેલ્થ ગેમ્સમાં ગોલ્ડ મેડલ જીતનારી પ્રથમ ભારતીય કુસ્તીબાજ બની હતી.
લેજન્ડરી મિલ્ખા સિંહે 400 મીટર ઓલિમ્પિક રેકોર્ડ તોડ્યો હતો પરંતુ 1960રોમમાં માત્ર 0.1 સેકન્ડથી બ્રોન્ઝ મેડલ ગુમાવ્યો હતો કારણ કે ‘ધ ફ્લાઇંગ શીખ’ એ 1958 તેમજ 1962માં એશિયન ગેમ્સમાં ગોલ્ડ જીત્યો હતો. બે વર્ષ બાદ 1962માં જકાર્તામાં રમાયેલી એશિયન ગેમ્સમાં ગોલ્ડ જીતનાર પદમ બહાદુર મોલ પ્રથમ ભારતીય બોક્સર હતો.
હોકીની દ્રષ્ટિએ ભારતે 1975માં મલેશિયામાં પાકિસ્તાન સામે 2-1થી વિજય મેળવતા પ્રથમ હોકી વર્લ્ડ કપમાં સ્થાન હાંસલ કર્યું હતુ. ૧૯૮૦ માં ભારતીય બેડમિન્ટનનો પ્રથમ સ્ટાર પ્રકાશ પાદુકોણ ઓલ ઈંગ્લેન્ડ બેડમિન્ટન ટાઈટલ જીતનારો પ્રથમ ભારતીય બન્યો હતો.
ભારતીય રમતગમતના ઇતિહાસની સૌથી મહાન ક્ષણ કે જેણે રાષ્ટ્રનો દૃષ્ટિકોણ બદલી નાખ્યો તે ૧૯૮૩ નો ક્રિકેટ વર્લ્ડ કપ હતો કારણ કે કપિલ દેવના ડેવિલ્સે લેજન્ડરી વેસ્ટ ઈન્ડિઝને ટીમમાં હરાવ્યું હતું.
ત્યારબાદ 1986માં પીટી ઉષાએ સિયોલ એશિયન ગેમ્સમાં એક સિલ્વર અને ચાર ગોલ્ડ મેડલ જીતતાં ટ્રેક એન્ડ ફિલ્ડમાં સમગ્ર દેશને ગૌરવ અપાવ્યું હતું.
10 વર્ષ બાદ 1996માં લિએન્ડર પેસે સેમિફાઇનલમાં આન્દ્રે અગાસી સામે હાર્યા બાદ એટલાન્ટા ઓલિમ્પિકમાં બ્રોન્ઝ મેડલ મેળવ્યો હતો.
ત્યારબાદ 1997માં મહેશ ભૂપતિએ જાપાનની રિકા હિરાકી સાથે મળીને ફ્રેન્ચ ઓપન મિક્સ ડબલ્સ જીતીને ગ્રાન્ડ સ્લેમ ટાઈટલ જીતનારપ્રથમ ભારતીય બન્યો હતો. ટેનિસમાં ક્રાંતિ સારી રીતે અને ખરેખર ચાલી રહી છે કારણ કે 1999માં પેસ અને ભૂપતિની જોડી એ ચારેય ગ્રાન્ડ સ્લેમમાં મેન્સ ડબલ્સની ફાઈનલમાં પ્રવેશી હતી અને ફ્રેન્ચ ઓપન અને વિમ્બલ્ડન તેમજ એટીપી માસ્ટર્સ જીતી હતી.
ક્રિકેટમાં અનિલ કુંબલે 1999માં ઈંગ્લિશ ખેલાડી જિમ લેકર બાદ માત્ર 74 રન આપીને દિલ્હીમાં પાકિસ્તાન સામેની ઈનિંગમાં તમામ 10 વિકેટ ઝડપનાર માત્ર બીજો બોલર બન્યો હતો.
2000માં વિશ્વનાથન આનંદે વર્લ્ડ ચેસ ચેમ્પિયનશીપ જીતી ત્યારે રાષ્ટ્રના ધ્યાન પર એક સંપૂર્ણ નવી રમત લાવી હતી અને આવું જીતનાર પ્રથમ ભારતીય બન્યો હતો. તેણે 2013 સુધી આ ખિતાબ જાળવી રાખ્યો હતો અને તે સમયગાળામાં ત્રણ વખત તેનો બચાવ કર્યો હતો. અંજુ બોબી જ્યોર્જે 2003માં ઇતિહાસ રચ્યો હતો, જે પેરિસમાં લોંગ જમ્પ બ્રોન્ઝનો દાવો કરતી વખતે વર્લ્ડ એથ્લેટિક્સ ચેમ્પિયનશીપમાં પ્રથમ ભારતીય મેડલ વિજેતા બની હતી.
2005માં બિનપરંપરાગત રમતોએ ભારતીય માનસિકતામાં છાપ પાડી હતી, કારણ કે પંકજ અડવાણીએ માલ્ટામાં આઇબીએસએફ વર્લ્ડ બિલિયાર્ડ્સ ચેમ્પિયનશીપ જીતી હતી અને નારાયણ કાર્તિકેયન ભારતનો પ્રથમ ફોર્મ્યુલા વન ડ્રાઇવર બન્યો હતો. 2007માં ભારતે ફાઈનલમાં પાકિસ્તાનને હરાવીને ઉદ્ઘાટન ટી-20 ક્રિકેટ વર્લ્ડ કપ જીત્યો હતો કારણ કે યુવરાજ સિંહે ઈંગ્લેન્ડ સામેની મેચ દરમિયાન એક ઓવરમાં છ છગ્ગા ફટકાર્યા હતા. ત્યારબાદ 2008માં બેઇજિંગ ઓલિમ્પિકમાં અભિનવ બિન્દ્રાએ ઈતિહાસ રચ્યો હતો કારણ કે તે ઓલિમ્પિકમાં વ્યક્તિગત ગોલ્ડ મેડલ જીતનારો પ્રથમ ભારતીય બન્યો હતો, તેણે પુરુષોની 10 મીટર એર રાઇફલ શૂટિંગ સ્પર્ધામાં સન્માન જીત્યું હતું.
સાયના નેહવાલ 2009માં જકાર્તામાં ચીનની લિન વાનને હરાવીને સુપર સિરીઝ ટુર્નામેન્ટ જીતનારી પ્રથમ ભારતીય મહિલા બની હતી. 2011ના ક્રિકેટ વર્લ્ડ કપમાં ભારતે જે કર્યું તે અગાઉ અન્ય કોઈ ટીમે કર્યું ન હતું, કારણ કે એમએસ ધોનીની ટીમ ઘરઆંગણે સીડબ્લ્યુસી જીતનારી પ્રથમ ટીમ બની હતી. ફાઈનલમાં ધોનીએ બેટિંગ ઓર્ડરમાં પોતાની જાતને પ્રમોટ કરી હતી અને સિક્સર સાથે બધું પૂરું કર્યું હતું કારણ કે ભારતે શ્રીલંકાને હરાવીને 28 વર્ષની રાહ જોયા બાદ ચેમ્પિયન બની હતી.
2014માં પાંચ વખતની વર્લ્ડ ચેમ્પિયન અને ઓલિમ્પિક બ્રોન્ઝ મેડલ વિજેતા મેરી કોમ બે વર્ષના બ્રેક બાદ બોક્સિંગમાં પાછી ફરી હતી અને તેણે પ્રથમ એશિયન ગેમ્સમાં ગોલ્ડ મેડલ જીત્યો હતો. 2018માં હિમા દાસે આઇએએએફ વર્લ્ડ અંડર-20 એથ્લેટિક્સ ચેમ્પિયનશીપમાં 51.46 સેકન્ડના સમય સાથે ગોલ્ડ જીત્યો હતો અને આંતરરાષ્ટ્રીય ટ્રેક ઈવેન્ટમાં ગોલ્ડ મેડલ જીતનારી પ્રથમ ભારતીય સ્પ્રિન્ટર બની હતી. પીવી સિંધુ જાપાનની નોઝોમી ઓકુહારાને હરાવીને વર્લ્ડ ચેમ્પિયન બની હતી અને 2019માં બીડબલ્યુએફ વર્લ્ડ ચેમ્પિયનશીપ જીતનારી પ્રથમ ભારતીય બની હતી.
મીરાબાઈ ચાનુએ ભારતનો પહેલો મેડલ જીત્યો તે ઓલિમ્પિક સિલ્વર મેડલ જીતનારી પ્રથમ ભારતીય મહિલા કુસ્તીબાજ બની હતી.
ત્યારબાદ નીરજ ચોપરાએ ઐતિહાસિક ગોલ્ડ મેડલ જીતીને ટોક્યો ઓલિમ્પિકનો ભવ્ય અંત આવ્યો હતો. 87.58 મીટરના થ્રો સાથે તેણે સ્વતંત્ર ભારતનો પ્રથમ મેડલ અને એથ્લેટિક્સમાં ગોલ્ડ મેડલ જીત્યો.